Józef Zajączek (1752-1826)

              Generał Józef Zajączek był jedną z kluczowych postaci insurekcji kościuszkowskiej oraz polskiego zrywu niepodległościowego. Urodził się 1 listopada 1752 roku w Kamieńcu Podolskim. Jego osobę najbardziej kojarzy się z walkami u boku Tadeusza Kościuszki oraz Napoleona jak i sprawowaniem urzędu namiestnika Królestwa Polskiego w tzw. Królestwie Kongresowym. Zajączek od młodości był związany z wojskiem do którego wstąpił już w wieku 16 lat. Początki jego wojskowej i politycznej kariery przypadały na niewątpliwie bardzo trudny okres w historii polskiej państwowości. Działalność polityczna była w jego wypadku ściśle związana z obozem reformatorskim (był jednym z sekretarzy Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej) Jego poglądy polityczne wykraczały jednak poza umiarkowany nurt reformatorów i bardziej odpowiadały zapatrywaniom polskich jakobinów których Zajączek był członkiem. Jako poseł uczestniczył w obradach Sejmu Czteroletniego (1788-1792). W myśl założeń jakobińskich zasadniczym celem przemian polskiego ustroju było zastąpienie monarchii rządami republikańskimi co wiązało się oczywiście z koniecznością gruntownych zmian społecznych (zniesienie poddaństwa, likwidacja pańszczyzny, dopuszczenie chłopów do stanowisk rządowych etc.)

            W wojnie polsko-rosyjskiej w obronie konstytucji odznaczył się w bitwie pod Zieleńcami ( 18 czerwca 1792 r.) a w Powstaniu Kościuszkowskim dowodził w bitwie pod Racławicami lewym skrzydłem wojsk powstańczych. Pod Chełmem poniósł klęskę w starciu z oddziałami rosyjskimi w następstwie czego przedostał się do Warszawy gdzie dowodził obroną Pragi. Po porażce wojsk Kościuszki pod Maciejowicami został de facto dowódcą wojsk powstańczych. Po klęsce insurekcji i ostatecznym upadku Rzeczpospolitej udał się na emigracje do Francji gdzie aktywnie działał u boku Napoleona (wyprawa do Egiptu, formowanie polskich oddziałów wojskowych) Uczestniczył w słynnej wyprawie wojsk napoleońskich na Moskwę w 1812 roku gdzie pod Smoleńskiem stracił nogę i dostał się do rosyjskiej niewoli. W ostatnim okresie swojego życia wyraźnie przeszedł na pozycje ugodowe wobec caratu za co został przez Aleksandra I nagrodzony tytułem książęcym. Sprawował funkcje namiestnika quasi niezależnego Królestwa Kongresowego powstałego w wyniku ustaleń kongresu wiedeńskiego w 1815 r. Zmarł 28 lipca 1826 roku w Warszawie.